Зүйр цэцэн үг гэж юу вэ?

Зүйр цэцэн үг бол хүний аж төрөх ёс зан үйл, амьдралын олон талтай үзэгдэл юмсыг нэг төрлийн адил ойролцоо төрх байдлаар адилтган зүйрлэж, далдуур утгаар хүний сэтгэл хөдлөм дүрслэлтэй мэргэн цэцэн үгээр илэрхийлдэг хэвшмэл хэллэг юм.
Хоёр буюу дөрвөн мөрөөр үгийн толгой ба сүүл эцсийн үеийг холбож шүлэглэсэн хэлбэртэй байдаг байна. Агуулгын хувьд өргөн бөгөөд утга төгөлдөр, хэлбэрийн хувьд богино бөгөөд утга адилтган жишсэн чанар бүхий зохиомжтой байдаг учраас хүнд нөлөөлж, хүнийг амьдрал тэмцэлд сурган заах онцлог шинжтэй гэлцдэг билээ. Манай Монгол ард түмэн асар их үгийн нөөц баялагтай гэдэгтэй хэн ч маргахгүй боловуу. Ингээд дээр үеэс бидэнд өвлөгдөн ирсэн болон орчин үеийн зүйр цэцэн үгсээс сонирхуулъя.

Хаан хүн жаргахдаа
Төрийн сайнд жаргаюу
Харц хүн жаргахдаа
Эрийн сайнд жаргаюу
Хамаг бүгд жаргахдаа
Эв эеийн сайнд жаргаюу

Илжиг шиг зөрүүд
Зараа шиг хэдэр

Нэг тэмээний шээсэн дээр
Мянган тэмээ хальтрах

Уруул шүд хоёр шиг эвтэй
Уушиг зүрх хоёр шиг холбоотой

Адгуус амьтанд дайсан олон
Албат хүнд ноён олон

Адуу азаргагүй бол
Сүрэг болж чадахгүй
Галуу тэргүүнгүй бол
Цуваа болж чадахгүй

Алд биенд ам гэрч
Албан бичигт тамга гэрч

Алтны дэргэд гууль шарлана
Сайны дэргэд муу сайжирна

Асуух гэдэг лавлахын нэр
Авах гэдэг өгөхийн нэр

Асгасан усыг хураахад бэрх
Хэлсэн үгийг буцаахад бэрх

Богдорхож бурхан болохгүй
Хаанчирхаж эзэн болохгүй

Бөхтэй бүхэн тэмээ биш
Эвэртэй бүхэн буга биш
Будан татаад арилахад
Хөх чоно урвайдаг
Буруу ажлыг зэмлэхэд
Хүүхэд хүнгүй урвайдаг

Бухгүй үнээ
Бордоогүй тариа

Ганган эхнэртэй хүн
Өрнөөс салахгүй

Ганц тэмээтэй хүн
Эрлээс салахгүй
Ганц тэмээтэй хүнд
Эрэл тасрахгүй
Хоёр эхнэртэй хүнд
Хэрүүл тасрахгүй

Гэрийн хэлхээ тооно
Гэдэсний хэлхээ хоол
Төрийн хэлхээ хууль
Төрлийн хэлхээ нагац

Дэр нэгтэй боловч
Санах санаа нь ондоон

Дээр нь дээжийг нь амсч
Доор нь домбыг нь түших

Дээгүүр суух тэнэгийн шинж
Дээжинд дурлах ховдогийн шинж

Жигүүргүй шувуу байдаггүй ч
Нисэхдээн мэдэгдэнэ
Эвгүй хүн байдаггүй ч
Харилцахдаан мэдэгдэнэ

Зүснийхээ мууг мэдэхгүй
Толион муулах
Зүрхнийхээ мууг мэдэхгүй
Нөхрөөн муулах

Зэмлэх үгний ил нь бахтай
Магтах үгний далд нь урамтай

Инээсэн бүгд итгэлтэй биш
Эрдэмтэн бүгд тустай биш

Хүн гэмээ мэдэхгүй
Тэмээ гэдгэрээ мэдэхгүй

Ханилж яваад нєхрєє Зажилж яваад бохио.Хандив єргєвєл гаалийн Баатар, казинод тогловол УИХ-ын гишvvн. Залхуугийн гэрт тvлээгvй Завхайгийн халаасанд бэлгэвчгvй. Нойтон хvний доодох нь дуугvй. Хонгорынхны эрээн гаднаа Могойн эрээн дотроо. Мал дагавал ам тосдоно Нам дагавал халаас тvнтийнэ. Ээждээ эрд гарахыг заах Энхбаярт авилга авахыг заах. Хуурсаар хуурсаар худалч Хулхидсаар хулхидсаар улстєрч. Уур биеийг зовоох Утаа уушгийг зовоох. Vvл буудвал бороо орно Vнэг буудвал вертолёт унана. Соёмбоо дээдэлбэл архичин болно, Архиа уувал талийгаач болно. 10 мянгыг хулгайлвал 1 худагт, 10 тэрбумыг хулгайлвал тєрийн ордонд. Єртэй бол баян, єгєхгvй муривал бvр баян гэх болжээ.

Онигоо ш дээ :)

-Монгол улс яг 18 сая ямаатай гэнэ ээ.
-Дутуу тоо байна аа, наадах чинь!
-Яагаад?
-УИХ-ын 76 ухныг мартчихсан байна шүү дээ!
----------------------------------- xa xa xa ---------------------------------
Монгол улс анх удаа гүний шумбалтын дэлхийн аваргад оролцож гэнэ. Дэлхийн рекордын эзэн Португалийн тамирчин Нуно Гомес шумбаж явна. 100м. Эргэн тойронд харвал ганцхан Монголын тамирчин л ойрхон нэхэж явна. 200м. Монголын тамирчин дөнгөж ард нь. 300м. Монголын тамирчин гүйцэж ирнэ. Нуно усны үзэг гаргаж зурвас бичив.
- Танай тал нутгийн монголчууд усанд ийм сайн гэж мэдсэнгүй шүү. Би бууж өглөө. Браво!
Монголын тамирчин хариу бичиж байна.
- Тэнэг ээ. Би живж байна, мэдэв үү.
----------------------------------- xa xa xa ---------------------------------
Багш Лена-д:
-Ой, охин гэдэг үг орсон өгүүлбэр зохио.
“-Охин ойгоос гарч ирэв.
-Их сайн байна. Алив Вовка! Вовка:
“-Охин ойгоос гарч ирсэнгүй.” Багш:
-Буруу байна, алдаагаа зас.
-Засагдахаасаа өнгөрсөөн. Тэр дахиж хэзээ ч охин болохгүй…
----------------------------------- xa xa xa ---------------------------------
Залуу, найз бүсгүйдээ:
-Хоёулаа яаж мөнгө олох вэ? Бүсгүй:
-Надад нэг арга байна.
-Ямар?
-Харин чи хардахгүй, харамлахгүй гэдгээ амла!
----------------------------------- xa xa xa ---------------------------------
Нөхөр томилолтоор явж байна. Эхнэртээ:
-Миний хайрт юундаа уруу царайлаад байгаа юм бэ? Ямар бүтэн жилээр явах гэж байгаа биш. 10-хан хоноод л ирнэ шүү дээ: Эхнэр:
-Чи 10 хоног гэчихээд л 3 хоноод л ирчихдэг ш дээ…
----------------------------------- xa xa xa ---------------------------------
Ирээдүйн хадам эх:
-Хүргээн, чи гэр бүлээ тэжээж чадна биз?
-Чадна аа.
-Их сайн байна, манайх 8-уулаа шүү.
----------------------------------- xa xa xa ---------------------------------
-Чи ямар сургуульд ороо вэ?
-”Анагаах”-д.
-Их сайн байна, би “малын эмч”-д орсон. Хоёулаа төгсөөд бие биеэ эмчилнэ ээ.
----------------------------------- xa xa xa ---------------------------------
Түүхийн хичээлийн шалгалт. Оюутан таг дуугүй… Багш:
-Чи ядаж дэлхийн хоёрдугаар дайны эхлэлээс яриач. Оюутан:
-… эргэн тойрон гал түймэр, их буу, танк, цэргүүд гүйлдээд л… гэсэн гэдэг.
----------------------------------- xa xa xa ---------------------------------
Грузин эрээс:
-Хамгийн гоё шувуу?
-Бүргэд.
-Яагаад?
-Хамар нь гоё…
----------------------------------- xa xa xa ---------------------------------
Нэг залуу баранд найзуудтайгаа ууж байсан чинь нэг согтуу эр ирээд
- Би өчигдөр чиний ээжтэй загас наадуулсан
гэж доромжлов гэнэ. Залуу чимээгүй. Найз нар нь тэвчээрийг нь гайхна. Тун удалгүй нөгөө эр дахин ирээд
- Би чиний ээжийг...
гээд эхэлтэл, залуу үгийг нь таслан
- Аав та согтсон байна. Харьж унт л даа.
----------------------------------- xa xa xa ---------------------------------
Элбэгээ дарга хөдөө давхиж яваад машин нь онхолдов. Мал хариулж явсан малчин өвгөн дайралдаад оршуулчихаж гэнэ. Хотоос хайсан хүмүүс давхиж иртэл машин онходсон, хүмүүс нь алга. Ойрхон малчин өвөө явж байна гэнэ.
- Өвгөн гуай, осолд орсон хүмүүсийг хараагүй биз?
- Харахаар барах уу даа. Ах нь бүгдийг нь оршуулсан.
- Бүгд нас барчихсан байсан хэрэг үү?
- Элбэгээ дарга ч би амьд байна, би амьд байна гээд байсан. Би ч яахав Элбэгээ дарга болсон хойно худлаа бүлтэрч байна гэж бодоод итгээгүй л дээ.
----------------------------------- xa xa xa ---------------------------------
Ангийн андууд 25 жилийн дараа уулзацгаана. Амьдралаа ярьцгаана.
- Би 5 хүүхэдтэй болсон. Сагсны баг л гэсэн үг.
- Би 11 хүүхэдтэй. Бүр хөл бөмбөгийн баг гээч.
- Би ч 17 эхнэртэй болсон. Дахиад нэг эхнэр авчихвал бүхэл бүтэн гольфын талбай л гэсэн үг.
----------------------------------- xa xa xa ---------------------------------
Нэг өвөө, цэцэрлэгийн сандал дээр суугаа охиноос асууна:
-Хөөө хүүхээ, чиний наад өмссөн юм чинь богино банзал байна уу, эсвэл өргөн бүс байна уу???
----------------------------------- xa xa xa ---------------------------------
Нөхөр гайхна:
-Бурхан яагаад Хүүхнүүдийг ийм сайхан бас ийм тэнэг болгосон юм бол оо? Эхнэр хариулав:
-Эрчүүдийг дурлаг гэж сайхан төрсөн юм. Харин яагаад тэнэг төрсөн бэ гэвэл, эрчүүдийг хайрлаг гэж!!!
----------------------------------- xa xa xa ---------------------------------
Нэг эр гудамжинд “-Гөлөг гөлөөг” хэмээн дуудан явна. Цагдаа:
-Та яагаад олон нийтийн газар муухай үг хэлээд явна?
-Харин ч гайгүй хэлж байгаа нь энэ…
-Юу?
-Би эхнэрээ алдчихаад…
-Тэгээд?
-Тэгээд “-Хөөө гичий…” гэж дуудах юм уу?
----------------------------------- xa xa xa ---------------------------------
Эхнэр уурлан загнана.
-Согтуу толгой минь, сэрээгээр шөлтэй хоол иддэг юм уу?
-Хутгаар идэж үзсээн, болохгүй байна…
----------------------------------- xa xa xa ---------------------------------
Хижээл эр гэртээ ортол нэг нүцгэн Залуу гутал хувцсаа тэвэрсээр зөрөөд гүйн гарав. Эр үглэнэ:
-Хм, одоогийн энэ залуучуудийг ээ, баярлалаа ч байхгүй, баяртай ч байхгүй…
----------------------------------- xa xa xa ---------------------------------

Google Chrome-ийн лого яаж бүтсэн бэ?

Арын сайхан хангай минь

Үнэхээр сайхан нутаг шүү. Ёстой л нэг байгалийн үзэсгэлэн бүрдсэн газар даа. Нутгаасаа гараад хэдэн жил болохдоо аав, ээж, ахан дүүсээ санахаас гадна тоглож өссөн хөндий, шумбаж сэрүүцдэг Хануй, Тамирын голоо тэр байтугай голынхоо алаг чулууг хүртэл санадагийн.
Зуны халуунд халууцсан хэдэн жаал унаж явсан даагатайгаа усанд орж бужигналдаад л... голын томоос том хавтгай чулуугаар ор хийн, нуруугаа наранд ээн хэвтдэг байсан тэр л үеүүд өчигдөрхөн болоод өнгөрсөн юм шиг.
Өглөө эртлэн босч адуундаа мордох мөн ч сайхан шүү. Хөдөөний хүүхэд бүрт унах дуртай морь гэж байдаг байж билээ. Миний хувьд өвөөгийн маань надад нэр зааж өгсөн үүлэн бор нэртэй бие жижигтэй явдал зөөлөнтэй бор морь байсийн. Түүндээ тэр үедээ хамгаас илүү хайртай байж билээ. Тийм болохоор өвөөдөө ч гэсэн хайртай, үгнээс нь ер гардгүй жаал байлаа.
Намар бүх малаа эхлээр нь тавьж, мараатай нууранд очиж хэд хонодог байсын. Жил бүрийн намар өвөөтэйгөө, аавтайгаа тэгэж хээрээр гэр хийж явах үнэхээр жаргалтай шүү. Тэр далимдаа сонгино, жимсээ түүгээд амжина.
Зарим өглөө ээж минь эрхлүүлж орноос босголгүй бор тагшинд минь өрөм боорцог овоолон хийж өгдөг байж билээ. Өглөө сэрэхэд нэрмэлийн үнэр хамар цоргиод л...
Шөнийн түг түмэн одод, намрын ургац хураалт, хадлан бэлтгэх, хонь хурганы ноос хяргах, хөл нүцгэн шавхай малтаж өссөн тэр бүх зураглал зүрхэнд минь тодоос тод хадгалаастай байдаг болохоор би нутгаа байнга санан дурсдаг.

Birthday - Life is time

Хүн хүнээ хайрлаж байж хайр гэгч аугаа зүйлийн хамгийн энгийн ойлголтыг өөртөө бий болгож байдаг юм болов уу. Харин үүнийг бий болгосон үндэс нь ээжийн минь хайр шүү дээ. Сарнай хэдий сайхан ч өргөстэй байдаг орчлонд амьнаасаа амь таслан төрүүлж хорин хэдэн хавар намрыг элээн хайрласан хайранд тань баярлалаа Ээжээ. Хүү нь таньдаа шүүдрийн усаар цай чанаж өгч чадахгүй ч сэтгэл дотроо мөнхөд дээдлэж явах болноо.

Миний UB

Нийслэл хот Улаанбаатар шиг минь өвөрмөц сайхан хот энэ дэлхий дээр алгаа. Яагаад гэхээр шаварт унасан шарга даага гэгчээр яалт ч үгүй Монголдоо төрж, хотдоо амьдрахаас өөр сонголт байхгүй учраас муулаад яахав гэж бодсондоо ингэж хэлж байгаам. Өвөлдөө утаан баатар, хавардаа шороон баатар, зундаа хогон баатар, намардаа юу гэдэг ч билээ дээ... Засаад, залруулаад, жаахан хөгжүүлээд өгөхгүй бол авамгүй олон асуудлууд ар араасаа арзайсаар, сарзайсаар...

4 сайхан уулын дунд уйтгартайхан сүүмийдэг хотынхоо газар шороон дээр алхалгүй зүгээр л гишгэсийн. Гишгэхээрээ би шорооноосоо бусгадаг, бусгаснаасаа бургидаг, хахдаг, цацдаг, ханиадаг, найтаадаг, уушгаа хармалдаг, гутлаа өрөвддөг, хувцсаа хайрладагийн. Энэ их шорооноос болоод амраг хосууд салж, эцэг эх нь үр хүүхдээ танихгүй нь холгүй болж байгаан гэсэн. Учир нь хайрт 2 уулзмаар л байдаг, уулзаад суух, зугаалаад явах газар олдохгүй. Олдсон нь баар болж таараад, ороод уугаад, согтоод, унтаад, үг нь олдоод, үхэр нь холдоод дуусдаг гэж байгаа.. Үүнээс болооод олон аавын хүү архичин болсон, тамхичин болсон, ээж болсон, аав болсон, хүсээгүй бэйби үсрээд гараад ирсэн. Хөгшин залуугүй ийм асуудалтай.

Энүүхэн энэ хонхортоо сэтгэхэд нийгэм иймээрээ үргэлжлээд байвал ирээдүй маань бүтэхгүй нь гэж айсандаа, шийдэх арга байдгиймуу гэсэндээ, нэгэн "Мэргэн хүн"-ий үйлдлийг ажлаа. Мэргэн хүний амьдардаг хотод шар будаанаас ч олон байшин баригддаг гэнэ. Байшин бүр өөрийн гэсэн өнгө үзэмж, үүрэгтэй юм байна. 

Жишээ нь: Хотын овоо мөнгөтэй нэг баагий барилга барихаар төлөвлөсөн барилгын зураг, төслөө аваад хотын захиргаан дээр очин хот төлөвлөлтийн "Менежер хүн"-д үзүүлнэ, тайлбарлана. Гэтэл менежер өөдөөс нь: таны барих гэж байгаа барилгын дизайн манай хотын энэ хэсэгт тохирохгүй нь. Үнэндээ хотын баруун хэсэгт Европ загварын байшингуудыг хүлээн зөвшөөрдөг ба өнгө нь бүгд цайвар өнгөтэй байх хэрэгтэй. Таны төлөвлөсөн барилга бол хотын хойд хэсэгт илүү тохирох учир бид хүлээн зөвшөөрч болноо. Гэхдээ та барилга барих эрхээ авахын тулд барилгаа тойруулаад хааш хаашаа 1км газрыг цэцэрлэгжүүлэх хэрэгтэй. Хэрвээ та барилга тойрсон барилгаа бага гэж үзэж байгаа бол та хотын хойд хэсэгт сургуулиудын дүүрэгт цэцэрлэгт хүрээлэн хийж өгч болно. Дээрх 2 нөхцлийг хүлээж авах боломжгүй бол хотын төвд баригдаж эхлээд байгаа "CITY GARDEN"-г барих ажилд өөрийн хувь нэмрээ оруулж болно. Энэ 3 нөхцлийг хүлээн зөвшөөрөх чадваргүй бол бидний зүгээс танд барилга барих эрх өгөх боломжгүй гэдгийг ойлгоорой. 

- Цэцэрлэг барихаас өөр сонголт байгаа юу?

- Улсын эзэмшилд байдаг Хөгшдийг асрах барилгыг шинэчлэн өгч болноо.

- Ойлголоо, би барилгаа тойрон цэцэрлэг барих эхний нөхцлийг хүлээн зөвшөөрч байна.

- За тэгвэл та барилгатайгаа хамт цэцэрлэг барих ажлыг хүлээн зөвшөөрсөн баталгаажуулах бичиг баримтаа бүрдүүлж дууссаны дараа барилгын эрхээ авч, ажлаа эхлэнэ үү... 

Барилга, байгууламж барихаар зэхэж байгаа хар мянган компаниудыг хот төлөвлөлтийн газраас нь ингэж зохицуулдаг юм билээ. Хотын хаан, ямар дизайнтай, ямар өнгөтэй, ямар өндөртэй, ямар зориулалтаар ашиглагдах барилга баригдахыг уже төлөвлөсөн байх ба цэцэрлэгжилтийг хэрхэн хийх, цаашлаад залуучууд чөлөөт цагаа зөв боловсон өнгөрөөх талыг нь хүртэл холбон төлөвлөж чадсан нь гайхмаар юм шиг, биширмээр ч юм шиг. /манайх энэ аргыг хэрэгжүүлээд эхэлбэл менежер нь авлигад автах нь бүүр их болчдийм биш байгаа. Гэхдээ тэднийг хянах байгууллагыг зөв голдиролд нь оруулах арга бас байнаа./

Хотын маань хот төлөвлөлтийн менежерүүд нийслэлээ төлөвлөх ажлаа сайн л хийж байгаа байлгүй. Монгол, Улаанбаатар гэхээр л газар шороо гэдэг үг амнаас гардаг. Харин одоо зүлэг, мод гэж өөрчлөх боломж бидэнд байгаа. Хот маань тэр чигээрээ цэцэрлэгжээд ирвэл амраг хос, оюутан залууст гуя алгадам завшаан болж, хүүхэд залуучуудын маань хүмүүжлийн доголдлыг засахад гөөмөн сайхан ажил болно доо.  Ядаж л талбайн хажуугийн дуусаагүй барилгын цэцэрлэгжүүлсэн ганц талбай дээр овооролгүй хуваагдаал, тараал, бутраал амар байхгүй юу. 

Юу ч хийхгүй байжийхаар туршаад, хэрэгжүүлээд, арга хэмжээ аваад үзэх л хэрэгтэй. Дэлхийн хөгжилтэй орнуудын ихэнх нь энэ аргыг хэрэлэж байхын. Муудсан юм ер алга. Бид ч гэсэн юугаараа дутдийн тэ...

Миний сайхан хотод өнөөдөр жаахан цас бороо холилдож орлоо л доо. Гэтэл яасан нөгөө сайхан шороо нь хогтой нийлж нороод сайхан зуурмаг болж байгаам. Зуурмаг нь хатаад юу ч болдог билээ дээ. Энэ мэтээр яриад байвал авамгүй асуудлууд ар араасаа арзайсаар, сарзайсаар...